Payments Schems नोकरदार वर्गासाठी महिन्याच्या शेवटी येणारा पगार म्हणजे आनंदाचा क्षण असतो. महिनाभर मेहनत केल्यानंतर खात्यात जमा होणारा तो पगार घरखर्च, कर्जहप्ते आणि इतर जबाबदाऱ्यांसाठी आधार ठरतो. मात्र, यंदा डिसेंबर महिन्याचा पगार अनेकांच्या खात्यात जमा न होण्याची शक्यता व्यक्त केली जात आहे. कारण यामागे आहे सरकारकडून आलेली एक महत्त्वाची अट – पॅन आणि आधार कार्ड लिंकिंग.
पगार थांबण्यामागचे खरे कारण काय
केंद्र सरकारने सर्व नागरिकांसाठी पॅन कार्ड आणि आधार कार्ड एकमेकांशी जोडणे अनिवार्य केले आहे. या प्रक्रियेसाठीची शेवटची तारीख 31 डिसेंबर 2025 ठरवण्यात आली आहे. ज्या व्यक्तींनी या तारखेपर्यंत आपले पॅन आणि आधार लिंक केले नाही, त्यांचे पॅन कार्ड 1 जानेवारी 2026 पासून निष्क्रिय मानले जाणार आहे. एकदा पॅन निष्क्रिय झाल्यानंतर त्या व्यक्तीला कोणतेही आर्थिक व्यवहार, बँकेचे कामकाज, गुंतवणूक, कर्ज व्यवहार किंवा पगार मिळवणे शक्य होणार नाही.
पॅन निष्क्रिय झाल्यावर काय होणार
जर पॅन कार्ड निष्क्रिय झाले, तर त्या व्यक्तीचे बँक खाते कार्यरत राहिले तरी त्यावर पगार जमा होऊ शकणार नाही. कारण प्रत्येक नोकरदाराचा पगार करसंबंधित माहितीशी जोडलेला असतो आणि त्यासाठी सक्रिय पॅन क्रमांक आवश्यक असतो. तसेच, कर्जाचे हप्ते, ईएमआय व्यवहार, शेअर बाजारातील गुंतवणूक, म्युच्युअल फंड व्यवहार आणि इतर आर्थिक सेवा यांवर देखील परिणाम होईल.
अडचणी इथंच थांबणार नाहीत
पॅन आणि आधार लिंक न केल्यास केवळ पगारच थांबणार नाही, तर इतर अनेक गोष्टींमध्ये अडथळे येतील. कर भरण्याची प्रक्रिया म्हणजेच आयकर रिटर्न दाखल करणे अशक्य होईल. आयकर परतावा मिळणार नाही, SIP आणि गुंतवणुकीचे व्यवहार बंद होतील, तसेच वित्तीय दस्तऐवजांमध्ये अडचणी निर्माण होतील. म्हणजेच, एक निष्काळजीपणाने घेतलेला निर्णय संपूर्ण आर्थिक नियोजन बिघडवू शकतो.
कोणत्या लोकांनी ही प्रक्रिया पूर्ण करावी
अर्थमंत्रालयाच्या सूचनांनुसार, 1 ऑक्टोबर 2024 पूर्वी ज्यांना पॅन कार्ड मिळाले आहे, त्यांनी 31 डिसेंबर 2025 पर्यंत ते आधार क्रमांकाशी लिंक करणे आवश्यक आहे. ज्या व्यक्तींचा आधार क्रमांक नंतर तयार झाला आहे, त्यांनाही तो पॅन क्रमांकाशी जोडणे बंधनकारक आहे. ही प्रक्रिया पूर्ण न केल्यास पुढील वर्षीपासून त्या व्यक्तीचे पॅन क्रमांक वैध राहणार नाही.
ऑनलाइन पद्धतीने पॅन आणि आधार लिंक कसे करावे
सरकारने ही प्रक्रिया सोपी केली आहे. नागरिकांना www.incometax.gov.in या अधिकृत संकेतस्थळावर जाऊन “Link Aadhaar” हा पर्याय निवडावा लागतो. त्यानंतर पॅन क्रमांक, आधार क्रमांक आणि मोबाईल क्रमांक प्रविष्ट करून ओटीपीच्या माध्यमातून पडताळणी करावी लागते. प्रक्रिया पूर्ण झाल्यावर “Quick Links → Link Aadhaar Status” या विभागात जाऊन स्थिती तपासता येते. जर कोणाचे पॅन आधीपासून निष्क्रिय असेल, तर पुन्हा सक्रिय करण्यासाठी दंड म्हणून 1000 रुपये भरावे लागू शकतात.
सरकारचा उद्देश आणि नागरिकांची जबाबदारी
पॅन आणि आधार लिंकिंगचा मुख्य उद्देश म्हणजे आर्थिक पारदर्शकता वाढवणे आणि कर चुकवण्यावर नियंत्रण ठेवणे. सरकारचा हेतू देशातील आर्थिक प्रणाली अधिक सक्षम आणि सुरक्षित करणे हा आहे. मात्र, ही प्रक्रिया वेळेत न केल्यास नुकसान नागरिकांचेच होणार आहे. त्यामुळे प्रत्येकाने आपल्या पॅन-आधार लिंकिंगची स्थिती तपासून शक्य तितक्या लवकर ही प्रक्रिया पूर्ण करणे अत्यावश्यक आहे.
आर्थिक स्थैर्यासाठी वेळेवर कृती आवश्यक
डिसेंबर महिन्यात पगार न मिळण्यासारखी गंभीर परिस्थिती टाळायची असेल, तर आता त्वरित कारवाई करणे आवश्यक आहे. वेळेत ही प्रक्रिया पूर्ण केल्यास पगार, गुंतवणूक आणि बँक व्यवहार सुरळीत सुरू राहतील. थोडीशी दक्षता घेतल्याने मोठ्या आर्थिक अडचणी टाळता येऊ शकतात.
निष्कर्ष
डिजिटल युगात प्रत्येक नागरिकासाठी आर्थिक कागदपत्रे अद्ययावत ठेवणे अत्यंत महत्त्वाचे झाले आहे. पॅन आणि आधार लिंकिंग ही फक्त सरकारी प्रक्रिया नसून आपल्या आर्थिक स्थैर्याशी थेट जोडलेली जबाबदारी आहे. म्हणूनच, पगार किंवा इतर व्यवहारांमध्ये अडचण येऊ नये यासाठी वेळेत हे काम पूर्ण करणे हे प्रत्येक नोकरदाराचं प्राधान्य असलं पाहिजे.
अस्वीकरण
या लेखातील माहिती ही केवळ सर्वसाधारण मार्गदर्शनासाठी आहे. पॅन आणि आधार लिंकिंगसंबंधी अधिकृत अद्ययावत माहितीकरिता आयकर विभागाच्या अधिकृत संकेतस्थळावर किंवा आपल्या आर्थिक सल्लागाराशी संपर्क साधावा. या लेखात नमूद केलेली माहिती ही कोणत्याही शासकीय आदेशाची किंवा कायदेशीर सल्ल्याची जागा घेऊ शकत नाही.