Motor Vehicle गाडी चालवत असताना अचानक निघणारा काळा धूर अनेकांनाच घाबरवतो. रस्त्यावर अनेकवेळा काही वाहनांमधून काळा धूर बाहेर येताना दिसतो आणि त्याचा त्रास आजूबाजूच्या वाहनांना देखील होतो. पण कारमधून काळा धूर का निघतो, यामागची कारणं काय आहेत आणि वेळेत दुरुस्त न केल्यास हा काळा धूर किती मोठं नुकसान करू शकतो, हे अनेकांना माहित नसतं. नियमित सर्व्हिसिंग आणि योग्य तपासणी केल्यास ही समस्या टाळणं पूर्णपणे शक्य आहे. आज आपण या समस्येचं मूळ, त्याचे परिणाम आणि उपाय सविस्तर पाहू.
गाडी काळा धूर सोडते म्हणजे काय होते?
गाडीमधून काळा धूर बाहेर येणं म्हणजे इंधन पूर्णपणे जळत नाही आणि जास्त प्रमाणात कार्बन इंजिनमध्ये साठू लागतो. इंधन जळताना हवा आणि फ्युएल यांचं योग्य मिश्रण तयार होणं खूप महत्त्वाचं असतं. पण जेव्हा इंजिनमध्ये हवा कमी पडते किंवा इंधनाचं प्रमाण जास्त होतं, तेव्हा ज्वलन नीट होत नाही आणि परिणामी काळा धूर बाहेर येतो. ही समस्या डिझेल इंजिनांमध्ये जास्त प्रमाणात दिसत असली तरी पेट्रोल वाहनांमध्येही ती होऊ शकते.
एअर फिल्टर घाणेरडा झाल्यास काळा धूर वाढतो
काळ्या धुराचं सर्वात सामान्य कारण म्हणजे ब्लॉक किंवा घाणेरडा एअर फिल्टर. एअर फिल्टरमध्ये हळूहळू धूळ, माती आणि कण जमा होत जातात. इंजिनला पुरेशी आणि स्वच्छ हवा न मिळाल्यास इंधन व्यवस्थित जळत नाही. अपूर्ण दहन होऊन ते कार्बनच्या स्वरूपात धूर म्हणून बाहेर पडतं. हा काळा धूर वाढू लागला की गाडीची पिकअप कमी होते, इंजिन जड वाटू लागतं आणि मायलेज कमी होण्यास सुरुवात होते. त्यामुळे एअर फिल्टर वेळेत बदलणं अत्यंत आवश्यक आहे.
फ्युएल इंजेक्टर खराब झाल्यासही होते मोठं नुकसान
काळ्या धुराचं आणखी एक महत्त्वाचं कारण म्हणजे खराब इंधन इंजेक्टर. वेळेत सर्व्हिस न केल्यास इंजेक्टरमध्ये गळती, जाम होणं किंवा स्प्रे पॅटर्न चुकीचा होणं अशा समस्या निर्माण होतात. इंधन जास्त प्रमाणात इंजिनमध्ये गेल्यास ते पूर्णपणे जळू शकत नाही आणि इंधनाचा अपव्यय होतो. ही समस्या दुर्लक्षित केल्यास इंजिनचा लोड वाढतो आणि महागड्या पार्ट्सना नुकसान होण्याची शक्यता अधिक असते.
कार्बन साठा वाढल्याने इंजिनचं आयुष्य कमी होते
काळा धूर म्हणजे इंजिनमध्ये कार्बन साठा वाढत असल्याचं मोठं संकेत असतं. सतत असेच ड्रायव्हिंग केल्यास इंजिनच्या चेंबर, वाल्व, पिस्टन आणि कॅटॅलिटिक कन्व्हर्टरवरही जाड थर बसतो. परिणामी इंजिन गरम होऊ लागतं, आवाज वाढतो, पिकअप कमी होतो आणि इंधनाचा वापरही दुप्पट होऊ शकतो. दीर्घकाळ दुर्लक्ष केल्यास इंजिन सीज होण्याचा धोका निर्माण होतो, ज्याचा खर्च सामान्यतः खूप जास्त असतो.
काळ्या धुरामुळे मायलेजवर कसा परिणाम होतो?
गाडीमध्ये ज्वलन नीट न झाल्यास सर्वप्रथम परिणाम मायलेजवर दिसून येतो. गाडी जास्त इंधन वापरते पण त्यातून योग्य शक्ती मिळत नाही. त्यामुळे साध्या अंतरासाठीही जास्त पेट्रोल किंवा डिझेल लागते. आजच्या वाढत्या इंधनदरांच्या काळात ही समस्या अत्यंत खर्चीक ठरते. काळा धूर म्हणजे तुमच्या गाडीचं इंजिन तुमच्यापेक्षा जास्त इंधन खाऊ लागतं, असा सरळ अर्थ असतो.
कॅटॅलिटिक कन्व्हर्टरला मोठा धोका
कॅटॅलिटिक कन्व्हर्टर हे वाहनातील अत्यंत महत्त्वाचं भाग असून ते धूर आणि प्रदूषण कमी करतं. पण इंधन अपूर्ण जळल्यास आणि कार्बन जास्त प्रमाणात तयार झाल्यास हा कन्व्हर्टर जाम होऊ लागतो. हा भाग खराब झाल्यास गाडीचा आवाज वाढतो, इंजिन लोड घेत नाही आणि अधिक धूर निघू लागतो. शिवाय हा भाग बदलणं देखील महागडं असतं.
समस्या दिसताच तात्काळ मेकॅनिककडे जाणं का गरजेचं?
गाडीतून काळा धूर येणं हे छोटं लक्षण नाही. अनेकांना वाटतं की हा धूर नंतर आपोआप थांबेल, पण तसे होत नाही. सुरुवातीला छोटं कारण असलं तरी वेळेत दुरुस्ती न केल्यास ते मोठ्या बिघाडात बदलू शकतं. त्यामुळे काळा धूर दिसला तर गाडी चालवणं टाळावं आणि ताबडतोब सर्व्हिस सेंटरमध्ये नेऊन संपूर्ण तपासणी करून घेणं योग्य ठरतं.
निष्कर्ष
गाडीमधून काळा धूर बाहेर येणं हे इंजिनमध्ये चालू असलेल्या समस्येचं मोठं संकेतक आहे. ही समस्या वेळेत ओळखून योग्य दुरुस्ती केल्यास इंधनाची बचत, इंजिनचं आयुष्य आणि गाडीची कार्यक्षमता वाढू शकते. काळा धूर दिसल्यास त्याकडे दुर्लक्ष न करता योग्य वेळी तपासणी करणं हेच सुरक्षित आणि खर्चिकदृष्ट्या फायदेशीर ठरतं.
Disclaimer
हा लेख केवळ सामान्य माहितीसाठी आहे. वाहनातील कोणतीही समस्या आढळल्यास तज्ज्ञ मेकॅनिकचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे. यातील माहिती वेळेनुसार बदलू शकते.