Droan Anudan शेतीत आधुनिक तंत्रज्ञानाचा समावेश वाढवण्याच्या दृष्टीने राज्य कृषी विभागाने ड्रोन खरेदीसाठी अनुदान योजना सुरू केली आहे. या योजनेअंतर्गत महिला बचत गट, शेतकरी गट आणि शेतकरी उत्पादक कंपन्यांना ड्रोन तंत्रज्ञान वापरता यावे यासाठी आर्थिक सहाय्य देण्यात येणार आहे. अनुदान मिळण्याची टक्केवारी, पात्रता आणि अर्जाची प्रक्रिया याबाबत सविस्तर माहिती पुढीलप्रमाणे आहे.
अनुदानाची रक्कम आणि टक्केवारी
या योजनेनुसार ड्रोन खरेदी करण्यासाठी ६५ टक्के अनुदान दिले जाणार आहे, पण हे अनुदान जास्तीत जास्त ₹५,००,००० पर्यंत मर्यादित आहे. महिला बचत गटांनाही हेच अनुदान लागू आहे.शेतकरी उत्पादक कंपन्यांसाठी अर्ज केल्यास अनुदान ५० टक्के पर्यंत देखील दिले जाऊ शकते.
अनुदानाचा हेतू आणि उद्दिष्ट
या योजनेचा मुख्य उद्देश म्हणजे महिलांना सक्षमीकरण देणे आणि शेतीत तंत्रज्ञानाचा वापर वाढवणे. नमो ड्रोन दीदी या केंद्रकर्त्या योजनेंतर्गत महिला बचत गटांना ड्रोन भाड्याने चालवण्याची संधी देण्यास मदत करण्यात येणार आहे. तसेच या योजनेद्वारे शेतकऱ्यांना उत्पादन वाढवता यावे आणि खर्च कमी करता यावा, हा विचारदेखील समाविष्ट आहे.
कोण अर्ज करू शकतो?
महिला बचत गट, शेतकरी गट आणि शेतकरी उत्पादक कंपन्या हे या योजना अंतर्गत अर्जदार होऊ शकतात. तसेच शेतकऱ्यांनीही थेट अर्ज करता येईल यासाठी योग्य पात्रता तपासणे आवश्यक आहे, जसे की त्या गटांनी कायदेशीर पद्धतीने नोंदणी केलेली असावी आणि आवश्यक कागदपत्रे पुरवणे.
अर्जाची प्रक्रिया
या योजनेअंतर्गत अर्ज Mahadbt या कृषी विभागाच्या पोर्टलवर करावा लागेल.अर्ज करताना तुम्हाला कृषि यांत्रिकीकरण उप-अभियान (SMAM) अंतर्गत अर्ज भरावा लागेल. अर्जाच्या वेळी आवश्यक दस्तऐवज आणि ड्रोन विक्रेत्याचा कोटेशन समाविष्ट करावे लागेल. अर्ज सबमिट झाल्यानंतर तो संबंधित विभागाद्वारे तपासला जाईल आणि नंतर मंजुरी मिळाल्यावर ड्रोन खरेदी करता येईल.
ड्रोन निवडताना काय लक्षात घ्यावे
ड्रोन निवडताना काय लक्षात घ्यावे
ड्रोन खरेदी करणे म्हणजे केवळ एक यंत्र विकत घेणे नाही, तर शेतीसाठी एक महत्त्वपूर्ण गुंतवणूक करणे आहे. त्यामुळे योग्य ड्रोन निवडताना काही मुद्दे काळजीपूर्वक पाहणे अत्यावश्यक आहे. चुकीचा ड्रोन निवडल्यास अनुदान मिळण्यात अडचण येऊ शकते किंवा शेतीत त्याचा योग्य उपयोग होणार नाही. खाली काही महत्त्वाचे मुद्दे दिले आहेत:
१. DGCA मान्यता असलेला ड्रोन निवडा
ड्रोन खरेदी करण्यापूर्वी तो नागरी विमान संचालन महासंचालनालय (DGCA) मान्यताप्राप्त आहे का हे तपासा. केवळ DGCA मान्य ड्रोनच सरकारच्या अनुदानासाठी पात्र ठरतात. यामुळे सुरक्षितता, दर्जा आणि कायदेशीर मान्यता सुनिश्चित होते.
२. ड्रोनचा वापर कोणत्या उद्देशासाठी करणार आहात हे ठरवा
शेतीतील वेगवेगळ्या कामांसाठी वेगवेगळ्या प्रकारचे ड्रोन वापरले जातात.
उदा. कीटकनाशक फवारणीसाठी स्प्रे ड्रोन, तर शेती निरीक्षणासाठी मल्टी-स्पेक्ट्रल कॅमेरा असलेले ड्रोन अधिक उपयुक्त ठरतात. त्यामुळे खरेदीपूर्वी तुमच्या शेतातील गरज निश्चित करा.
३. ड्रोनची क्षमता आणि बॅटरी आयुष्य तपासा
ड्रोन एकावेळी किती क्षेत्रावर फवारणी करू शकतो, त्याची बॅटरी किती वेळ चालते, चार्जिंग वेळ किती लागतो, हे घटक उत्पादनक्षमतेवर थेट परिणाम करतात. उच्च दर्जाची बॅटरी आणि जास्त क्षमतेचा ड्रोन दीर्घकाळ उपयोगी ठरतो.
४. प्रशिक्षण आणि प्रमाणपत्र
ड्रोन वापरण्यासाठी Remote Pilot Certificate (RPC) आवश्यक आहे. हे प्रमाणपत्र DGCA-मान्यताप्राप्त प्रशिक्षण संस्थेकडूनच मिळवावे. प्रशिक्षणाशिवाय ड्रोन उडवणे केवळ धोकादायक नाही तर कायद्याने दंडनीय आहे.
५. ड्रोन विक्रेत्याची विश्वासार्हता तपासा
खरेदी करण्यापूर्वी विक्रेत्याचे अधिकृत प्रमाणपत्र, सेवा सुविधा, आणि ग्राहकांचे अभिप्राय तपासा. विक्रेत्याकडे विक्रीनंतरची देखभाल व स्पेअर पार्ट्सची उपलब्धता आहे का हे देखील महत्त्वाचे आहे.
६. ड्रोनमध्ये आधुनिक वैशिष्ट्ये असावीत
GPS, ऑटो-पायलट मोड, ऑटो रिटर्न, उंची नियंत्रण, आणि अडथळे ओळखणारे सेन्सर यांसारखी वैशिष्ट्ये ड्रोन अधिक कार्यक्षम आणि सुरक्षित बनवतात. या फिचर्समुळे फवारणी अधिक अचूकपणे करता येते.
७. ड्रोनची किंमत आणि अनुदान पात्रता
अनुदान मिळण्यासाठी ड्रोनची किंमत ठरावीक मर्यादेत असावी. सरकार मान्य केलेल्या पुरवठादारांकडून खरेदी केल्यासच अनुदान मंजूर होते. त्यामुळे खरेदीपूर्वी सरकारी यादीतील विक्रेत्यांची माहिती तपासा.
८. देखभाल आणि तांत्रिक सहाय्य
ड्रोन हे तांत्रिक साधन असल्याने नियमित देखभाल आवश्यक असते. सेवा केंद्र उपलब्ध असणे, स्पेअर पार्ट्स सहज मिळणे आणि तांत्रिक मदत मिळणे महत्त्वाचे आहे.
९. विमा आणि सुरक्षा
ड्रोनसाठी विमा घेणेही उपयुक्त ठरते. अपघात, नुकसान किंवा तांत्रिक बिघाड झाल्यास विम्यामुळे नुकसान भरपाई मिळू शकते.
केंद्रीय धोरण आणि अनुदानाचे नियोजन
केंद्र सरकारने Sub-Mission on Agricultural Mechanization (SMAM) यांच्या माध्यमातून ड्रोन वापराला प्रोत्साहन देण्याची योजना आखली आहे. यामध्ये कृषि प्रशिक्षण संस्था, कृषी विद्यापीठे आणि KVKs यांना ड्रोन प्रदर्शनासाठी १०० टक्के अनुदान देखील दिले जाते. शेतकरी उत्पादक संघटना (FPOs) कडे ७५ टक्के अनुदान देण्याची व्यवस्था आहे.
ड्रोन वापराचे फायदे
ड्रोन वापरल्यास कीटकनाशके, खत, पाणी यांचा वितरण अचूकतेने करता येतो, खर्च कमी होतो आणि उत्पादन वाढू शकते. ड्रोन मदतीने फील्डचे निरीक्षण करणे सहज होऊ शकते आणि समस्या वेळोवेळी ओळखता येतात. हे तंत्रज्ञान शेतीला अधिक स्मार्ट आणि पर्यावरणपूरक बनवते.
सावधगिरीनिशी लक्ष द्यायचे मुद्दे
अर्ज करताना दस्तऐवज अचूकतेने भरावेत व सर्व नोंदी एकसारख्या असाव्यात. विक्रेत्याचा ड्रोन DGCA मान्यताप्राप्त असणे आवश्यक आहे. प्रशिक्षण न घेतल्यास ड्रोन वापरणे धोकादायक ठरू शकते. अनुदान मिळाल्यावर ड्रोन खरेदीनंतर त्याची तपासणी व फोटोंसह बिल पोर्टलवर अपलोड करणे अनिवार्य आहे.
निष्कर्ष
ड्रोन खरेदीसाठी अनुदान योजना शेतकऱ्यांसाठी आणि महिला बचत गटांसाठी एक सुवर्णसंधी आहे. तंत्रज्ञानाचा प्रवेश वाढवून शेती अधिक परिणामकारक करता येऊ शकते. तरी अर्ज करण्यापूर्वी सर्व अटी व सूचना नीट वाचाव्यात आणि योग्य तयारीने अर्ज करावा.
Disclaimer: वरील माहिती सार्वजनिक स्रोतांवर आधारित आहे. योजना, अनुदान रक्कम व प्रक्रिया वेळोवेळी बदलू शकतात. अंतिम व अधिकृत माहिती संबंधित कृषी विभागाच्या संकेतस्थळावरून तपासणे आवश्यक आहे.