Diwali Festival 2025 दिवाळी हा भारतातील सर्वात मोठा आणि लोकप्रिय सण आहे. हा सण अंधकारावर प्रकाशाचा, अज्ञानावर ज्ञानाचा, दुःखावर आनंदाचा विजय दर्शवतो. दिवाळी मुख्यतः कुटुंब, समाज आणि धार्मिक श्रद्धेचा उत्सव मानला जातो. लोक घरांची स्वच्छता करतात, दिवे लावतात आणि विविध प्रकारच्या पारंपरिक पदार्थांचा आनंद घेतात.
दिवाळीचा अर्थ आणि महत्त्व
दिवाळी हा उत्सव मुख्यतः धार्मिक आणि सांस्कृतिक पार्श्वभूमीवर साजरा केला जातो. हिन्दू धर्मानुसार हा सण भगवान रामाच्या अयोध्येत परत येण्याच्या आठवणीतून सुरू झाला. तसेच, यासोबत लक्ष्मी पूजनाचा महत्त्वही जोडलेला आहे, ज्यामध्ये समृद्धी, शांती आणि आरोग्य मिळावे, ही कामना केली जाते. दिवाळी हा फक्त धार्मिक सण नाही तर सामाजिक बंध वाढवणारा आणि कुटुंबातील आनंद वाढवणारा उत्सव देखील आहे.
दिवाळीच्या दिवसांचे क्रम
दिवाळी हा सण पाच दिवसांपर्यंत साजरा केला जातो.
पहिला दिवस ‘वसुबरस’ किंवा ‘वसु अष्टमी’ म्हणतात, ज्यात गायींचा पूजन करून वर्षभर उत्तम संपत्ती मिळावी, अशी कामना केली जाते. दुसरा दिवस ‘धनतेरस’ असतो, ज्यात सोने, चांदी किंवा नवीन वस्तू विकत घेण्याची परंपरा आहे. तिसरा दिवस ‘लक्ष्मी पूजन आणि दीपावली’ मुख्य उत्सवाचा दिवस आहे, ज्यात घरात दिवे लावले जातात, लक्ष्मी माता पूजली जातात आणि कुटुंबासह आनंद साजरा केला जातो. चौथा दिवस ‘गोवर्धन पूजा किंवा अन्नकूट’ म्हणून ओळखला जातो. पाचवा दिवस ‘भाई दूज’ आहे, ज्यात भाव-भगिनींच्या नात्याचा उत्सव साजरा होतो आणि आपल्या भावाला किंवा बहिणीला शुभेच्छा दिल्या जातात.
दिवाळीची तयारी
दिवाळीच्या आधी लोक आपल्या घराची स्वच्छता करतात, सजावट करतात आणि रंगोली काढतात. बाजारपेठेत खरेदीसाठी गर्दी असते. फटाके फोडणे, दिवे लावणे आणि पारंपरिक मिठाई बनवणे ही उत्सवाची खास वैशिष्ट्ये आहेत. लोक एकमेकांना भेट देतात आणि शुभेच्छा व्यक्त करतात.
दिवाळीचा सामाजिक आणि सांस्कृतिक संदेश
दिवाळी फक्त आनंद आणि सण साजरा करण्याचा दिवस नाही, तर हा सण एकमेकांशी आपुलकी वाढवण्याचा, समाजात एकात्मता निर्माण करण्याचा आणि एकमेकांच्या आनंदात सहभागी होण्याचा संदेश देतो. दिवाळी आपल्याला आपले घर, कुटुंब आणि समाज यांच्यातील नात्यांचा महत्त्व पुन्हा आठवते.
दिवाळी साजरी करताना काळजी
सुरक्षा ही दिवाळी साजरी करताना अत्यंत महत्त्वाची आहे. फटाके फोडताना काळजी घेणे, मुलांचे संरक्षण करणे आणि पर्यावरणाचे संरक्षण करणे गरजेचे आहे. घरातील दिवे आणि दीपक सुरक्षित ठिकाणी ठेवणे आवश्यक आहे. तसेच, फटाके फोडताना प्रदूषण कमी करण्यासाठी पर्यावरणपूरक उपाय अवलंबणे हितकारक ठरते.
घरातील स्वच्छता
दिवाळीच्या सज्जरीसाठी सर्वप्रथम घर स्वच्छ करणे महत्त्वाचे आहे.
- घरातील सर्व खोली स्वच्छ करा आणि अनावश्यक वस्तू काढून टाका.
- खिडक्या, दरवाजे आणि अंगण स्वच्छ करा.
- स्वच्छतेमुळे सकारात्मक ऊर्जा वाढते आणि दिवाळीचा उत्सव अधिक आनंददायी होतो.
रंगोली आणि दिवे
- मुख्य दरवाज्याजवळ रंगोली तयार करा.
- घराच्या प्रत्येक खोलीत लहान-लहान दिवे किंवा तेलाचे दिये ठेवा.
- इलेक्ट्रिक दिवे वापरताना तार व्यवस्थित लावणे आणि ओव्हरलोड टाळणे आवश्यक आहे.
सजावटीसाठी फुले आणि कागद
- ताज्या फुलांनी घरातील मुख्य स्थळ, चौकी किंवा पूजा जागा सजवा.
- रंगीत कागद, फॅन किंवा बॅनर वापरून घरात उत्साही वातावरण तयार करा.
- सजावट करताना घरातील चालू वस्तू आणि फर्निचर सुरक्षित ठेवणे महत्त्वाचे आहे.
दिवाळी मिठाई आणि नैवेद्य
- दिवाळीत घरच्या सदस्यांसाठी गोड पदार्थ तयार करा.
- पूजा स्थळी नैवेद्य ठेवताना स्वच्छता आणि पाळलेले नियम महत्त्वाचे आहेत.
सुरक्षा आणि काळजी
- दिवे लावताना मुलांपासून दूर ठेवा.
- इलेक्ट्रिक दिवे वापरताना वीज ओव्हरलोड टाळा.
- फटाके फोडताना सुरक्षित अंतर राखा, आग लागण्याची शक्यता लक्षात ठेवा.
- घरातील पाळीव प्राणी सुरक्षित ठिकाणी ठेवा.
वातावरण आणि आनंद
- घरातील प्रत्येक सदस्य सजावटीत सहभागी होईल, तर एकत्रित आनंद आणि उत्साह वाढतो.
- दिवाळीची सज्जरी फक्त बाह्यदृष्ट्या सुंदर न करता, घरातील सकारात्मक ऊर्जा वाढवण्याचे साधन असावी.
दिवाळीच्या शुभेच्छा
दिवाळी हा आनंद, प्रेम, सुख-समृद्धी आणि नवचैतन्य घेऊन येतो. या दिवशी सर्वांनी एकमेकांना शुभेच्छा दिल्या पाहिजेत आणि समाजातील प्रत्येक व्यक्तीसाठी आनंद आणि शांतीची कामना करावी.
डिस्क्लेमर: या लेखातील माहिती सर्वसामान्य मार्गदर्शनासाठी आहे. दिवाळी साजरी करताना स्थानिक नियम, सुरक्षा उपाय आणि पर्यावरणपूरक पद्धतींचा अवलंब करणे आवश्यक आहे.