Adhar Card आधारकार्ड आज देशातील जवळपास प्रत्येक महत्वाच्या कामासाठी आवश्यक झाले आहे. बँक खाते उघडणे असो, सरकारी योजना घेण्यासाठी अर्ज असो किंवा कुठल्याही कागदपत्राची पडताळणी असो, आधार क्रमांकांशिवाय प्रक्रिया पूर्ण होणे जवळपास अशक्य आहे. त्यामुळे आधारकार्डवरील नाव, जन्मतारीख किंवा पत्ता चुकीचा असल्यास त्याचे मोठे गैरसोयींचे परिणाम होऊ शकतात. विशेषतः नावात चूक असल्यास अनेक ठिकाणी अर्ज नाकारले जातात. त्यामुळे UIDAI ने नागरिकांना नाव, पत्ता, जन्मतारीख यासारखे तपशील ऑनलाईन आणि ऑफलाईन दोन्ही पद्धतीने अपडेट करण्याची सुविधा उपलब्ध करून दिली आहे.
नाव बदलण्यासाठी आवश्यक असलेली कागदपत्रे
नाव बदलायचे असल्यास सर्वप्रथम योग्य कागदपत्रे असणे अत्यावश्यक आहे. आधारमध्ये नाव अपडेट करताना फक्त एखादे फोटो आयडी पुरेसे नसते, तर अधिकृत ओळखपत्राशी जुळणारे नाव असणे आवश्यक असते. पासपोर्ट, PAN कार्ड, ड्रायव्हिंग लायसन्स, मतदार ओळखपत्र किंवा शाळा/महाविद्यालयातून प्राप्त प्रमाणित ओळखपत्र यांचा वापर सामान्यतः केला जातो. विवाहित महिला नाव बदलताना विवाह नोंदणी प्रमाणपत्राचा उपयोग करू शकतात. कागदपत्रांची स्कॅन कॉपी स्पष्ट आणि योग्य असणे महत्त्वाचे आहे, कारण चुकीची माहिती UIDAI स्वीकारत नाही.
आधारकार्डवरील नाव ऑनलाइन कसे बदलावे
ऑनलाईन नाव बदलण्याची प्रक्रिया अत्यंत सोपी आहे. सर्वप्रथम UIDAI च्या अधिकृत वेबसाइटवर लॉगिन करावे आणि ‘Update Aadhaar Online’ हा पर्याय निवडावा. लॉगिन करताना आपल्याला आपल्या आधारशी संलग्न असलेल्या मोबाईल नंबरवर OTP येतो आणि त्याद्वारे ओटीपी व्हेरिफिकेशन पूर्ण होते. त्यानंतर ‘Name Update’ हा पर्याय निवडल्यावर नवीन नाव प्रविष्ट करण्यासाठी एक फॉर्म उघडतो. येथे नाव जसे कागदपत्रांवर आहे तसंच टाकणे अत्यंत महत्त्वाचे असते. नंतर आवश्यक कागदपत्रांची स्कॅन प्रत अपलोड करावी लागते.
ऑनलाईन अपडेटसाठी UIDAI काही शुल्क आकारते, आणि व्यवहार पूर्ण झाल्यावर एक Service Request Number मिळतो. या नंबरद्वारे आपल्या अपडेटच्या स्टेटसची माहिती नंतर मिळते. ही प्रक्रिया काही दिवसांत पूर्ण होते, आणि नाव अपडेट झाल्यावर आधारडाऊनलोड करून आपल्या नवीन माहितीची खात्री करता येते.
ऑफलाईन पद्धतीने नाव अपडेट करण्याची प्रक्रिया
काहीवेळा नागरिकांना डिजिटल प्रक्रिया व्यवस्थितपणे करता येत नाही किंवा फाइल अपलोडमध्ये अडचणी येतात. अशा वेळी जवळच्या आधार सेंटरवर जाऊन नाव अपडेट करता येते. सेंटरवर पोहोचल्यानंतर ‘Aadhaar Update Form’ भरावा लागतो. कर्मचारी आपल्या कागदपत्रांची पडताळणी करतात आणि नाव बदलण्याची विनंती सिस्टीममध्ये नोंदवतात. त्यानंतर बायोमेट्रिक्स घेतले जातात, कारण UIDAI च्या नियमांनुसार कोणतीही माहिती बदलताना प्रमाणीकरण अत्यावश्यक आहे. सेंटरवरसुद्धा अपडेट शुल्क आकारले जाते, आणि अपडेट रिक्वेस्ट रिसीट दिली जाते. काही दिवसांनी नाव अपडेट होते आणि नवीन ई-आधार डाउनलोड करता येतो.
नाव बदलताना होणाऱ्या सामान्य चुका
नाव अपडेट करताना लोक सर्वात जास्त चूक करतात ती म्हणजे नावाच्या स्पेलिंगमध्ये. कागदपत्रांवर जसे नाव आहे तसंच टाकले नाही तर रिक्वेस्ट रिजेक्ट होण्याची शक्यता वाढते. याशिवाय अपलोड केलेली कागदपत्रे अस्पष्ट असल्यास UIDAI पडताळणी करू शकत नाही. नाव बदलताना आडनावात चूक, इंग्रजी-मराठी अक्षरांचा फरक किंवा दोन कागदपत्रांवर वेगवेगळी माहिती लिहिलेली असल्यास प्रक्रिया अधिक कठीण होते. त्यामुळे आधार अपडेट करण्याआधी सर्व कागदपत्रे नीट तपासूनच अर्ज करावा.
नाव बदलल्यानंतर कोणकोणत्या गोष्टी अपडेट कराव्या लागतात
नाव बदलणे म्हणजे फक्त आधारपुरतेच मर्यादित नसते. अनेक वेळा नाव अपडेट झाल्यानंतर PAN कार्ड, बँक खाते, पासबुक, वाहन परवाना, मतदार ओळखपत्र यासारख्या इतर कागदपत्रांवरसुद्धा नाव एकसारखे असणे गरजेचे आहे. एकाच व्यक्तीची ओळख विविध कागदपत्रांमध्ये वेगळी आढळल्यास भविष्यात अनेक कायदेशीर किंवा आर्थिक प्रक्रिया अडचणीत येऊ शकतात. त्यामुळे आधारवरील नाव बदलल्यानंतर इतर सर्व आवश्यक कागदपत्रांवरही नाव तोच ठेवणे सुरक्षित आणि महत्त्वाचे आहे.
UIDAI चे महत्वाचे नियम
UIDAI नागरिकांची माहिती सुरक्षित ठेवण्यास अत्यंत तत्पर आहे. नाव, पत्ता किंवा जन्मतारीख यासारखी माहिती अनावश्यकपणे वारंवार बदलता येत नाही. UIDAI ने वर्षांनुसार अपडेट मर्यादा ठरवल्या आहेत. उदाहरणार्थ नाव बदलण्याची विनंती ठराविक वेळेपर्यंतच करता येते. चुकीची, खोटी किंवा इतर व्यक्तीची माहिती अपलोड केल्यास विनंती थेट नाकारली जाते. त्यामुळे सर्व प्रक्रिया अचूक असणे अतिशय गरजेचे आहे.
Disclaimer
या लेखातील माहिती केवळ मार्गदर्शनासाठी दिली आहे. आधार अपडेटसंबंधीच्या नियमांमध्ये वेळोवेळी बदल होऊ शकतात. कोणताही अंतिम निर्णय घेण्यापूर्वी UIDAI च्या अधिकृत संकेतस्थळावरील अद्यतनित माहितीची खात्री करावी.
