Human Body काही लोकांच्या नाभीत कधीच घाण जमा होत नाही, तर काही जणांना रोज नाभी स्वच्छ करावी लागते. कापसाच्या गोळ्यासारखी दिसणारी ही घाण अनेकदा लोकांना गोंधळात टाकते. अनेकांना वाटतं की ही घाण म्हणजे शरीर अस्वच्छ असल्याचं लक्षण आहे. मात्र वास्तव वेगळंच आहे. नाभीत तयार होणारी ही घाण एक नैसर्गिक प्रक्रिया असून तिच्यामागे विशिष्ट कारणं असतात.
नाभीतील घाण म्हणजे नेमकं काय असतं?
वैज्ञानिक भाषेत नाभीत साचणाऱ्या या घाणीला “नाभीतील तंतू” असं म्हणतात. सामान्य भाषेत याला नाभीतील मळ किंवा घाण असं संबोधलं जातं. ही घाण मुख्यत्वे कपड्यांमधील बारीक तंतू, त्वचेचे मृत पेशी, घाम आणि घरातील धूळ यांच्या मिश्रणातून तयार होते. त्यामुळे ती बहुतेक वेळा कापसासारखी किंवा धाग्यांच्या छोट्या गोळ्यासारखी दिसते.
सर्वांच्या नाभीत घाण का तयार होत नाही?
प्रत्येक व्यक्तीच्या शरीररचनेत फरक असतो. काही लोकांच्या नाभीभोवती कमी केस असतात, तर काहींच्या पोटावर जास्त लव असतं. विशेषतः पोटावर केस असणाऱ्या व्यक्तींमध्ये नाभीत घाण साचण्याची शक्यता अधिक असते. याचं कारण म्हणजे हे केस कपड्यांमधील बारीक तंतू ओढून घेतात आणि ते हळूहळू नाभीच्या दिशेने नेतात.
केस नाभीतील घाण तयार करण्यात कशी भूमिका बजावतात?
पोटावरील केस एका विशिष्ट दिशेने वाढलेले असतात. हे केस एखाद्या हुकसारखं काम करतात. तुम्ही घातलेल्या कपड्यांमधील सूक्ष्म धागे, विशेषतः नवीन कपड्यांमधून निघणारे तंतू, हे केस पकडतात. हालचालींमुळे हे तंतू सरकत नाभीत जमा होतात. अशा प्रकारे दररोज थोडीथोडी घाण साचत जाते.
जुने कपडे घातल्यावर घाण कमी का होते?
नवीन कपड्यांमध्ये मोकळे तंतू जास्त असतात. त्यामुळे अशा कपड्यांमधून नाभीत जास्त घाण जमा होऊ शकते. जुने कपडे अनेकदा धुतलेले असल्यामुळे त्यातील मोकळे धागे आधीच निघून गेलेले असतात. त्यामुळे जुने कपडे वापरणाऱ्या लोकांमध्ये नाभीत साचणारी घाण तुलनेनं कमी असते.
दररोज आंघोळ करूनही नाभीत घाण का साचते?
अनेकांना प्रश्न पडतो की रोज स्वच्छता ठेवूनही नाभीत घाण का तयार होते. याचं कारण म्हणजे नाभी ही शरीराची अशी जागा आहे जिथे हवा कमी पोहोचते. त्यामुळे घाम, त्वचेचे सूक्ष्म कण आणि कपड्यांमधील तंतू तिथे सहज साचतात. याचा अर्थ असा नाही की व्यक्ती अस्वच्छ आहे, तर ही शरीराची नैसर्गिक रचना आहे.
नाभीतील घाण आणि सूक्ष्मजीवांचं नातं
नाभी केवळ घाणीचं ठिकाण नाही, तर ती सूक्ष्मजीवांचं छोटंसं जगही आहे. आपल्या त्वचेवर जसे विविध जीवाणू असतात, तसेच नाभीतही असतात. यातील बहुतेक जीवाणू हानिकारक नसतात. उलट ते त्वचेच्या नैसर्गिक संतुलनासाठी उपयुक्त असू शकतात. त्यामुळे नाभीमध्ये थोडीफार घाण असणं हे पूर्णपणे असामान्य नाही.
नाभी स्वच्छ ठेवण्यासाठी काय करावं?
नाभी स्वच्छ ठेवणं महत्त्वाचं असलं तरी अतिरेक करणं टाळावं. आंघोळीच्या वेळी हलक्या हातानं नाभी स्वच्छ करणं पुरेसं असतं. खूप खोलवर किंवा जोरात साफसफाई केल्यास त्वचेला इजा होऊ शकते. नियमित पण सौम्य स्वच्छता हीच योग्य पद्धत आहे.
नाभीत घाण नसेल तर काळजी करण्याचं कारण आहे का?
जर तुमच्या नाभीत कधीच घाण जमा होत नसेल, तर त्याची चिंता करण्याची गरज नाही. प्रत्येकाचं शरीर वेगळं असतं. काहींच्या नाभीत घाण दिसते, तर काहींच्या नाभीत नाही. दोन्ही गोष्टी सामान्यच आहेत.
डिस्क्लेमर
वरील लेख केवळ सामान्य माहिती आणि जनजागृतीच्या उद्देशाने तयार करण्यात आला आहे. यामधील माहिती वैद्यकीय सल्ल्याचा पर्याय नाही. नाभीशी संबंधित कोणतीही वेदना, संसर्ग किंवा अस्वस्थता जाणवत असल्यास तज्ञ डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.