Investment Tricks शेअर बाजार म्हटलं की अनेकांच्या मनात भीती येते. कधी मोठे तोटे झाल्याच्या गोष्टी ऐकायला मिळतात, तर कधी एखाद्याने शेअर बाजारामुळे आर्थिक स्वातंत्र्य मिळवल्याचं उदाहरण समोर येतं. त्यामुळे सामान्य माणूस गोंधळात पडतो की शेअर बाजारात पैसे गुंतवावेत की नाही. खरंतर शेअर बाजार ही ना जुगाराची जागा आहे, ना झटपट श्रीमंतीचा मार्ग. ही दीर्घकालीन आणि विचारपूर्वक गुंतवणुकीची संधी आहे.
शेअर बाजार म्हणजे नेमकं काय?
शेअर बाजार म्हणजे कंपन्यांमधील मालकीचा एक छोटासा भाग विकत घेण्याची जागा. एखाद्या कंपनीचे शेअर घेतले म्हणजे तुम्ही त्या कंपनीचे भागधारक होता. कंपनीचा व्यवसाय वाढला, नफा वाढला तर शेअरची किंमत वाढते आणि गुंतवणूकदाराला फायदा होतो. मात्र कंपनीची कामगिरी खराब झाली, तर शेअरची किंमत घसरते आणि तोटाही होऊ शकतो. त्यामुळे शेअर बाजारात फायदा आणि धोका हे दोन्ही हातात हात घालून चालतात.
शेअर बाजारात गुंतवणूक कशी करायची?
शेअर बाजारात गुंतवणूक करण्यासाठी सर्वात आधी डिमॅट खाते, ट्रेडिंग खाते आणि बँक खाते आवश्यक असते. डिमॅट खात्यात तुम्ही विकत घेतलेले शेअर डिजिटल स्वरूपात साठवले जातात. ट्रेडिंग खात्याच्या माध्यमातून शेअरची खरेदी-विक्री केली जाते, तर बँक खात्यातून पैसे जातात आणि येतात. आजकाल अनेक बँका आणि संस्थांकडून ही तिन्ही खाती एकत्र उपलब्ध करून दिली जातात, त्यामुळे प्रक्रिया सोपी झाली आहे.
कोणत्या शेअर्समध्ये पैसे गुंतवावेत?
हा प्रश्न प्रत्येक नव्या गुंतवणूकदाराच्या मनात येतो. कुठलाही शेअर निवडताना त्या कंपनीचा व्यवसाय, तिची मागील काही वर्षांची आर्थिक कामगिरी, नफा, कर्जाची पातळी आणि भविष्यातील वाढीच्या संधी यांचा अभ्यास करणे महत्त्वाचे असते. फक्त कुणाच्या सांगण्यावरून किंवा अफवांवर विश्वास ठेवून शेअर खरेदी करणं धोकादायक ठरू शकतं. चांगल्या कंपन्यांमध्ये दीर्घ काळासाठी केलेली गुंतवणूक तुलनेने अधिक सुरक्षित मानली जाते.
योग्य वेळ कोणती आणि किती काळ गुंतवणूक ठेवावी?
शेअर बाजारात ‘योग्य वेळ’ नेमकी कुठली, याचं ठोस उत्तर कोणीही देऊ शकत नाही. बाजार कधी वर जातो, कधी खाली येतो. पण तज्ज्ञांचं असं मत आहे की दीर्घकालीन गुंतवणूक ही अल्पकालीन चढ-उतारांपेक्षा जास्त फायदेशीर ठरते. नियमितपणे आणि शिस्तबद्ध पद्धतीने गुंतवणूक केल्यास जोखीम कमी होते. अनेक गुंतवणूकदार दर महिन्याला ठरावीक रक्कम शेअर किंवा म्युच्युअल फंडात गुंतवतात आणि त्याचा चांगला फायदा घेतात.
शेअर बाजारातून किती फायदा होऊ शकतो?
शेअर बाजारातून मिळणारा परतावा निश्चित नसतो. कधी अपेक्षेपेक्षा जास्त नफा होऊ शकतो, तर कधी नुकसानही होऊ शकतं. मात्र दीर्घकाळात पाहिलं तर शेअर बाजाराने महागाईपेक्षा जास्त परतावा दिल्याची अनेक उदाहरणं आहेत. बँक ठेवी किंवा पारंपरिक बचत योजनांच्या तुलनेत शेअर बाजारात परताव्याची क्षमता जास्त असते, पण त्याचबरोबर जोखीमही जास्त असते. त्यामुळे आपली आर्थिक स्थिती आणि जोखीम घेण्याची तयारी लक्षात घेऊनच गुंतवणूक करावी.
शेअर बाजार किती सुरक्षित आहे?
आजच्या काळात शेअर बाजार पूर्वीपेक्षा खूपच पारदर्शक आणि नियंत्रित आहे. सेबीसारख्या नियामक संस्थेमुळे व्यवहारांवर लक्ष ठेवलं जातं आणि गुंतवणूकदारांच्या संरक्षणासाठी अनेक नियम आहेत. सर्किट ब्रेकरसारख्या उपायांमुळे अचानक होणाऱ्या मोठ्या घसरणीपासून काही प्रमाणात संरक्षण मिळतं. मात्र तरीही शेअर बाजारात शंभर टक्के सुरक्षितता नसते, हे वास्तव स्वीकारणं गरजेचं आहे.
शेअर बाजारातील नफ्यावर कर लागतो का?
होय, शेअर बाजारातून मिळणाऱ्या नफ्यावर कर लागतो. गुंतवणुकीचा कालावधी एक वर्षापेक्षा कमी असेल तर त्याला अल्पमुदतीचा नफा मानला जातो आणि त्यावर ठरावीक दराने कर आकारला जातो. एक वर्षापेक्षा जास्त काळ शेअर ठेवून विक्री केल्यास दीर्घमुदतीचा नफा मानला जातो आणि त्यावर वेगळा कर लागू होतो. कर नियम वेळोवेळी बदलत असल्याने याबाबत अद्ययावत माहिती घेणं महत्त्वाचं असतं.
डिस्क्लेमर
हा लेख केवळ सर्वसाधारण माहिती देण्याच्या उद्देशाने लिहिण्यात आला आहे. शेअर बाजारातील गुंतवणूक ही बाजारजोखमीच्या अधीन असते. गुंतवणूक करण्यापूर्वी आपल्या आर्थिक परिस्थितीनुसार तज्ज्ञ किंवा प्रमाणित गुंतवणूक सल्लागारांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे.
